Owczarek środkowoazjatycki - Central Asian Ovtcharka

Justyna

Nieprofesjonalne tłumaczenie materiału ze strony:
[link widoczny dla zalogowanych]

OWCZARKI ŚREDNIEJ AZJI

Autor artykułu: A.G. Łabuński, W.L.Karpaczewskij, „Co wiemy o rasach?” (wydanie 1)

FRAGMENT

Rzadkie i sprzeczne publikacje o rasie owczarek środkowoazjatycki spowodowały, chęć podzielenia się obserwacjami psów, które udało się zobaczyć w Azji Środkowej i doświadczeniem w pracy z ta rasą w Charkowskim regionalnym klubie psów użytkowych.

W ciągu piętnastu lat grupa moich kolegów z klubu spędzała swoje urlopy w głębinach Azji Środkowej, aby zobaczyć psy w ich naturalnych warunkach, zebrać ich pomiary, otrzymać informacje od ludzi, którzy są bezpośrednio z tymi psami związani, czyli z tymi, którzy używają ich do pracy: z czabanami pasącymi wielkie stada owiec. Przebadane zostało około 2/3 terytorium Tadżykistanu i część okręgów Turkmenii i Uzbekistanu.

W naszej pracy wielką pomoc okazywali nam miejscowi koledzy – członkowie miejscowych klubów psów użytkowych. Na przykład w Tadżykistanie bardzo pomocny był Witalij Andrejewicz Klejn – sędzia –ekspert, doświadczony specjalista – kynolog i cudowny człowiek, który towarzyszył nam w kołchozach, sowchozach i w podróżach po dalekich okręgach rejonu.

Jako takiej nazwy „owczarek środkowoazjatycki” miejscowi mieszkańcy nie znają. Pasterskie i stróżujące psy- Aborygeny nazywają psami czabańskimi. I te psy są różne. Różne geograficzne i klimatyczne warunki, warunki życia i wykorzystania spełniły znaczną rolę w formowaniu różnych typów psów.
Wcześniej, jak powiadają staruszkowie w odosobnionych górskich „kiszłakach” Pamiru było trochę potężnych psów, które rano wyprowadzały stada owiec na pastwiska i wracało z powrotem. Psy te przeważnie leżały cały dzień, a wieczorem znowu szły do stad owiec i przeprowadzały je w pobliżu niebezpiecznych miejsc, w których można było spotkać wilki lub nawet niedźwiedzie.
W ciągu dnia z czabanami pasły owce psy drobniejsze, ale ruchliwe, także zdolne dać odpór drapieżnikom.
Taki podział owczarków środkowoazjatyckich utrzymywał się w górach Pamiru przez wieki.
Stada owiec przenosiły się jesienią na zimowe stanowiska, a wiosną – na pastwiska letnie. Te 300-400 kilometrowe przejścia zajmowały prawie dwa miesiące. Tu czabanom potrzebne były wytrzymałe, silne i odważne, ale niezbyt duże psy.

Jeszcze jedna grupa psów – karawanowe. Do nich wybierano najbardziej wytrzymałe, dobrze poddające się tresurze, pojętne zwierzęta. Niektóre z tych psów, nocną porą wydawały w trakcie marszu dźwięk, łączący w sobie ryk i wycie.
Każde zwierzę, słysząc takie dźwięki schodziło z drogi karawany. Takie psy nazywano „jełtoj”.

Czabani starają się trzymać u siebie stosunkowo niewysokie, lekkie, ruchliwe psy, wyróżniające się dobrymi cechami użytkowymi.
Pogłowie owczarków w Tadżykistanie, Turkmenii i w Uzbekistanie jest bardzo zróżnicowane. Na równi z bardzo typowymi/rasowymi psami spotyka się tez inne, bardzo się od nich różniące.
Tak na przykład w „kiszłakach” Tadżykistanu (obwód Kulaski, sowchoz „Radziecki”) występowały jasnożółte psy, podobne do dogów, ale z kopiowanymi uszami i ogonami.
W Bieszkienckiej dolinie spotkać można było psy bardzo podobne do rotweltterów – podrostków, tylko z szarym, zamiast rudego podpalaniem. W okręgu Duszanbe trafiały się psy bardzo podobne do owczarka kaukaskiego.
To był interesujący moment. Kiedy w gości do A.G.Łabuńskiego przyjechał znajomy z tadżyckiego kołchozu i zobaczył owczarka kaukaskiego powiedział : „Nasz pies”. To mówi o bliskim pokrewieństwie, pochodzeniu kaukaskich i środkowoazjatyckich owczarków.
….
Kilka słów o różnej budowie ciała, eksterierze u tych psów. Spotyka się psy z mocną, dużą głową, a także psy z niedużymi głowami. Kufy wyraźnie mniejsze od połowy długości głowy i takie, które długością zbliżają się do długości części czaszkowej. Przejście kufa- czaszka ostro zaznaczona jak i mało dostrzegalne.
Są głowy szerokie w części czaszkowej, z maleńkimi, nisko osadzonymi uszami i wyraźnie wąską kufą. A są kufy ze względu na szerokość prawie nieustępujące części czaszkowej i głowa przypomina w swojej formie cegłę.
Oczy często piwnego/brązowego koloru, żółtawe i z zielonym odcieniem. Bardzo ciemnych (czarnych) oczu u psów praktycznie nie spotkaliśmy. Format od kwadratowego do trochę rozciągniętego. U wszystkich psów proste ustawienie kończyn. Psy z wąskimi i szerokimi klatkami piersiowymi, z spłaszczonymi lub zaokrąglonymi żebrami. Obwód nadgarstka/łapy u psów od 12 do 15 centymetrów.

To taka ogólna charakterystyka współczesnych owczarków środkowoazjatyckich w miejscach, gdzie przez wiele setek lat były hodowane i wykorzystywane. Jednak rasa ma swoje różnice w każdej środkowoazjatyckiej republice.

W Turkmeni badaliśmy rejony Aszchabadzki, Maryjskij, Czardżuskij. Według źródeł pisanych, turkmeńskie owczarki środkowoazjatyckie są bardziej w jednym typie, czystej krwi.
Niestety to zdanie jest błędne, są psami różnego typu. Na przykład do rejonu Aszchabadu przywodzi się psy z różnych okręgów, nie tylko z Turkmenii, ale też z Uzbekistanu. Spotyka się długowłose, krótkowłose i z pośrednią długością sierści, wysokiego i średniego wzrostu. Spotkaliśmy pewnego razu psa – samca, przywiezionego z gór, bardzo przypominającego Nowofundlanda.

W Marijskim obwodzie owczarki środkowoazjatyckie są bardziej jednorodne, ale nie można powiedzieć, że są jednego typu. Tak na przykład, zagłębiliśmy się w pustynię Kara-Kum na 200 kilometrów od Aszchabadu, odwiedzili kołchozy Jadł Bajram-Alijskiego okręgu, Ak-Ałtyn Tachta-Bazarskiego okręgu, i także inne mało odwiedzane i trudnodostępne rejony.
Ustaliliśmy, że tu na równi z wysokonogimi, wyrośniętymi psami, z głęboką i płaską klatką piersiową, spotykane są często psy średniego wzrostu, o bardziej rozbudowanej klatce piersiowej i grubszej kości, z niedużymi głowami, długowłose i krótkowłose. Obwód nadgarstka/łapy psów-samców w większości wypadków wynosiło 12 centymetrów, a wysokość w kłębie 66-70 centymetrów.

W okręgach Chodżambasskim, Dostłukskim i Kierkinskim, Czardżouskiego obwodu, gdzie owczarstwo jest najbardziej rozwinięte, owczarki środkowoazjatyckie występują w bardzo wielu typach. Patrząc na pojedyncze egzemplarze, masz wrażenie, ze dotykasz dawnej historii tego kraju. Wiele psów jest podobnych do owczarków kaukaskich.

Ogólna sytuacja owczarka środkowoazjatyckiego zatrważa. Analiza porównawcza pogłowia owczarków, które były przy stadach owiec trzydzieści lat temu, z współczesnym pogłowiem przedstawia smutny obraz: znaczne pogorszenie jakości pogłowia, zmniejszenie ich liczebności.

Obecnie jako czabani pracują przypadkowi ludzie, przede wszystkim przyjezdni z innych regionów, mający na celu tylko dobrze zarobić. Ilość tradycyjnych, rodowych, z wielopokoleniowymi tradycjami grup czabanów, z każdym rokiem jest mniejsza i mniejsza.
Dodatkowo w rejonach pastwisk ilość wilków i innych drapieżników znacznie się zmniejszyła i zmalała potrzeba posiadania silnych i obronnych owczarków przy stadach owiec.
Tak na przykład w okręgu Bachardok (100 kilometrów od Aszchabadu) czabani nie posiadają „przyotarnych” owczarków. Mają tylko psy do polowań na zające, tak zwane tazy. Nierzadko miejscowi mieszkańcy nam mówili, iż im tego rodzaju stróżujące owczarki nie są potrzebne.

Rozpowszechnione jest tutaj uprzedzenie, co do psów, jako zwierząt nieczystych, dotknięcie, których „znieważa” człowieka. Równolegle z takimi wyobrażeniami istnieje niekontrolowany odstrzał psów. Niszczenie agresywnych, jak i tych, które odłączyły się od stad owiec.

Niemało błędów popełniają właściciele i hodowcy z klubów psów użytkowych. Nie orientując się w specyfice tej rasy, chcąc ulepszyć grubość kości owczarków środkowoazjatyckich, nielegalnie kryją je moskiewskim stróżującym czy nawet syberianami.

Przyszedł czas, aby zorganizować naukowe centrum przemyślanej hodowli owczarków środkowoazjatyckich. Naszym zdaniem, może on powstać w Aszchabadzie i przylegającym rejonie. Jest tu dobry materiał hodowlany i co ważne wielu miłośników rasy.

Pora także przeglądnąć standard rasy, wnieść do niego istotne zmiany, jako że obecny standard nie bierze pod uwagę specyfiki owczarka środkowoazjatyckiego. Na przykład w standardzie wskazany jest typ konstrukcji tej rasy – gruby/potężny. U współczesnych owczarków budowa jest mocna lub potężna – mocna. Brakuje w standardzie indeksu kościstości.