Owczarek środkowoazjatycki - Central Asian Ovtcharka

Justyna

[link widoczny dla zalogowanych]

PSY IRANU - fragment

Iran ma długą historię i bogatą kulturę, które liczą ponad 6 tysięcy lat. Przez cały ten czas psy były blisko związane z życiem plemion i narodów zamieszkujących tą ziemię.
Ta współzależność psów i ludzi przechodziła swoje wzloty i upadki. W dawnej Persji psy odgrywały ważną rolę i miały swoje miejsce w życiu Persów.
Obowiązkiem każdego człowieka było posiadanie i utrzymywanie psa w swoim domu. Już w tych czasach psy dzielono na owczarki, psy gończe, psy domowe i ochraniające (wielkie strażnicze psy).
Natomiast kiedy mieszkańcy Iranu przyjęli islam (mniej więcej 1300 lat temu), psy stały się dla nich istotami „nieczystymi”.

Jest niezmierni trudno zebrać wiarygodną informację jak sytuacja wygląda na dzień dzisiejszy.
W Republice Islamskiej działają okrutne prawa: zlikwidowano setki, tysiące bezdomnych psów, jest to powszechne. Nikt nie potrafi przeciwstawić się bezdusznemu podejściu islamskiego reżimu do psów.

Przede wszystkim proszę zdać sobie sprawę, że w Iranie nigdy nie było federacji czy klubów kynologicznych, usystematyzowanej hodowli rodzimych ras. Dlatego też większość osobników nie jest „czystej krwi”.
Niemniej jednak mieszkańcy wsi, pasterze próbują utrzymać czystość linii niektórych psów (jak na przykład charty). Często natomiast w wielu okręgach Iranu można zobaczyć egzemplarze podobne do psów z sąsiednich krajów.

Mieszaniec
[link widoczny dla zalogowanych]

I proszę się nie dziwić temu, że niektóre zagraniczne rasy wymienia się jako perskie, „narodowe”. Przecież nie należy zapominać, że kiedyś te kraje wchodziły w skład dawnej Persji.

Irańczycy dzielą psy miejscowe na dwie podstawowe grupy:
- pierwszą gończe,
- drugą – owczarki.

Wspomina się także o dawnych perskich mastifach z czasów początków cywilizacji, od których wywodzą się irańskie owczarki.
Ważnym faktem jest także to, że tutejsze aborygenie psy nie podlegały ludzkiej selekcji, uformowały się dzięki naturalnemu doborowi.
W wyniku tego wszystkie irańskie aborygenie rasy (zwłaszcza owczarki) wywodzą się z tych samych korzeni, natomiast mają różne nazwy w różnych rejonach kraju.

OWCZARKI:

Owczarki wykorzystywane były w Iranie od dawien dawna, może nawet 8 tysięcy lat temu. Persowie byli rolnikami i hodowcami bydła. Wiemy o tym, że pierwszy raz udomowiono kozy i owce na terenach południowo-zachodniego Iranu. Znaleziona statuetka owcy potwierdza obecność owczarstwa ponad 6 tysięcy lat temu.

"Perski owczarek"
[link widoczny dla zalogowanych]

Jednymi z pierwszych owczarków na świecie była stara irańska rasa, tak zwany „Owczarek perski”. To była następna generacja Canis Familiaris Metris-Optimas (w końcu epoki brązu).
Wyglądały podobnie jak wilk i były „praojcami” wszystkich „wilkopodobnych” psów (takich jak owczarek niemiecki czy belgijski).

Obecnie w Iranie owczarki utrzymywane są przez rolników i koczowników-nomadów. Nazywają psy: «sag-e-gałlech», «sag-e-czupan», «sag-e-szabaan» (pies po persku - «sag»), a w Afganistanie - «sag-e-ramiech» .

W Iranie nie istnieją oficjalne nazwy ras, dla wszystkich to po prostu «sag-e-gałlech» (pasterski pies).
Tu nigdy nie było żadnych klubów i psy trzymają za ich dobrą pracę, a nie za piękno fizycznej budowy czy dla ich «błękitnej» krwi.

Irańscy pasterze nazywają ich po prostu: gorgi ( wilkopodobny), chersi (podobny do niedźwiedzia), galleh-pas (obrońca stada), nachang (krokodyl), palang ( pantera).

Współczesny irański owczarek
[link widoczny dla zalogowanych]

To są wyłącznie pracujące/użytkowe psy, broniące pole i stada właściciela od złodziei i od drapieżników.
Psy są karmione przez pasterzy, do których należą (najczęściej pszennymi plackami, rzadko mięsem).
Psy są agresywne i stanowią niebezpieczeństwo dla obcych przechodzących nieopodal, a nawet dla innych członków rodziny.

W Iranie koczownicy zazwyczaj nie obcinają swoim strażniczym psom ogonów, ale obcinają uszy.
Są dwie opinie na ten temat. Pierwsza mówi o tym, że kopiowanie uszu pomaga psu w walce z dużym drapieżnikiem, a druga – niektórzy w to wierzą, że obcinanie uszu u psa wzmaga jego agresję w przyszłości.

Otóż, proszę zapoznajmy się z tymi rasami bliżej:
- Sag Mazandarani - pies z Mazandarana
- Sag Aszajjeri - pies koczownika («aszajjer» - koczownik-nomad)
- Sag Gawgazi - pies z Kaukazu
- Szyrak - «mały lew»
- mastify Persji;
- Rdzenne psy z Turcji.

SAG MAZANDARANI (pies z Mazandarana).
Irańska nazwa rasy: Sag Mazandarani, chirs-kosz, siax-sag.
Inne znane nazwy: ałabaj, środkoowazjatycki owczarek, CAO.
Teren występowania: Chorasan (płn.-wschód), Mazandaran (północ), Ardabil (płn.-zachód), Isfachan i Teheran.
[link widoczny dla zalogowanych]

Pierwsze informacje: 3000 lat do n.e.
Ostatnie wiadomości: Sierpień 2000 roku.
Sytuacja na dzisiejszy dzień: W ciągu ostatnich 20 lat (po Islamskiej rewolucji) nie ma jakichkolwiek wiadomości o obecności tych psów w Teheranie.
Wywiezione psy: Trochę było wywiezionych do w Rosji i do byłych radzieckie republik.

[link widoczny dla zalogowanych]

To starodawna rasa ledwie znana poza granicami ich odwiecznego, naturalnego przebywania czyli terenów północnego Iranu.
Sag Mazandarani (nazwy mogą być różne) spotyka się na wielkiej przestrzeni na północy, północnym wschodzie i północnym zachodzie Iranu, od Chorasana, w podgórzach Elbursa do zachodniego Azerbejdżanu.

Rasa jest bardo bliska owczarkowi środkowazjatyckiemu i tak zwanemu psu Kuczi (koochi) z Afganistanu.
Sporne pozostaje czy sag mazandarani (podobnie jak i koochi) jest samodzielną rasą czy odmianą owczarka środkowoazjatyckiego, tylko znaną pod inną nazwą.

Właśnie przodkowie owczarka środkowoazjatyckiego 3.000 – 4.000 tysiące lat przed narodzeniem Chrystusa przeszli z koczownikami z terytorium Iranu na terytorium Turkmenii (ojczyzny współczesnego Ałabaja).
Rejon występowania CAO na dzień dzisiejszy jest bardzo szeroki, zaliczyć tu można tereny byłych azjatyckich republik ZSRR, Afganistan, północny Pakistan, północny i wschodni Iran, a także północne Indie.
Oto dla czego w ramach tej rasy występuje tak wiele typów i nazw.

Póki co nie wiemy na czym dokładnie polegają różnice pomiędzy sag mazandarani a innymi typami owczarków środkowoazjatyckich. Ale jak już mówiliśmy, bez wątpienia korzenie tej rasy znajdują się w Iranie.

Sag Mazandarani z koczownikami.
Chorasan, rok 1912.
[link widoczny dla zalogowanych]

Sag Mazandarani z nomadami na płn.-wschodzie Iranu, 1978g.
Zdjęcie: Leo Bosman, Holandia.
[link widoczny dla zalogowanych]

Na całym terytorium północnego Iranu można spotkać psy z „końskim” typem głowy jak ałabaj albo owczarek środkowoazjatycki.

Jeden z takich psów, podobny do ałabaja (szczenię z kopiowanymi uszami i ogonem) z rejonu Mazandarana wywieziony był w 1975 roku do Rosji przez A. Rozjena i możliwe, że był wykorzystywany w hodowli owczarka (pokrewieństwo tych ras).

Mazandaran jest prowincją północnego Iranu, obok terytorium Turkmenistanu.
Turkmeńskie psy były zawsze znane w Iranie.
Podobną do turkmeńskich psów rasę, z różnymi typami i miejscowymi nazwami możemy obserwować na północnym wschodzie (w Chorasanie) i północnym zachodzie (Ardabile) Iranu. We wschodniej części Iranu psy są bardziej wysokonożne, szersze w plecach, z krótszą sierścią.

Wiele pasterskich psów, wędrujących z swoimi właścicielami zostało bezdomne, po tym jak pasterze sprzedali swoje stada owiec. Widzimy je na fotografiach zrobionych w Teheranie.

Wędrowne psy «mazandarani» w Teheranie na początku 1900-ch lat.
[link widoczny dla zalogowanych]

Psy «mazandarani» w Teheranie, 1978g.
Te bezdomne psy są najprawdopodobniej czystej krwi «mazandarani».
[link widoczny dla zalogowanych]

Istnieje interesująca opinia miejscowych mieszkańców, że psy Mazandarani są najbardziej „leniwe”/spokojne, natomiast psy z Talesza, Szachsawanda i Ardabila są najagresywniejsze w Iranie. Myślę, że to dlatego, że pierwsze należą do typu „ałabaja” i są spokojniejsze, a drugie - w typie „kaukaza” - są agresywniejsze.

Na terenie północnego Iranu dawniej występowały tak zwane kaspijskie tygrysy (Panthera tigris virgata) i psy wykorzystywano do ochrony stad owiec przed tymi drapieżnikami, tak jak i przed wilkami, panterami i niedźwiedziami.

Dwa psy «mazandarani» w Ardabile (pn-zach. Iran), 1999r. Z lewej - z kopiowanymi uszami.
[link widoczny dla zalogowanych]

Sag mazandarani także są znane pod nazwą «chirs-kosz», co na miejscowym dialekcie oznacza «niedźwiedzi morderca».
Polowania na niedźwiedzie z tymi psami do tej pory odbywają się na północy Iranu. Mój przyjaciel, który wysłał mi to zdjęcie, mówił, że właściciel poluje na niedźwiedzie z ojcem tego psa ( zdjęcie „Siach sag”).

Inna miejscowa nazwa tego psa to „siach sag” oznacza „czarny pies”.

«Siach sag» w Mazandaranie.
Te czarne psy wykorzystuje się w polowaniach na niedźwiedzie. Choć czarny kolor owczarka nie jest w Iranie ceniony, to jednak są trzymane. Dzieje się tak, ponieważ wyżej cenione są ich cechy użytkowe, nie zwracana jest uwaga na kolor czy urodę psa.
[link widoczny dla zalogowanych]

4 maja 1999 roku irański pasterz z Mazandarana został uchroniony przez swoje psy przed atakiem lamparta (lampart napadł na niego w lesie na północnym wschodzie).
40-letni Abdułłach Ba-Esmat przepędzał swoje owce, kiedy lampart skoczył na niego, zraniwszy ręce i nogę. Psy walczyły z lampartem tak długo, aż ten nie uciekł. Populacja lampartów do tej pory jest duża w lesistych podgórzach Elbrusa.

Pies z zachodniego Isfachana (centralny Iran).
Zdjęcie: Sharareh Kazeruni, sierpień 2000 r.
[link widoczny dla zalogowanych]

Dwa psy „mazandarani” z koczownikami-nomadami.
Szachsawand (północny zachód Iranu).
[link widoczny dla zalogowanych]

Mam także informacje, że niektórzy pasterze z centralnego Iranu wędrowali do północnych rejonów aby tam kryć swoje suki najlepszymi owczarkami w tej okolicy.

Także prawdopodobnie w ciągu ostatnich lat afgańscy uchodźcy przyprowadzili z sobą także i swoje psy.
Dlatego na terytoriach, przylegających do Afganistanu i Turkmenistanu (takich jak prowincje - Chorasan, Sistan, Mazandaran i inne) mogą znajdować się wszystkie typy psów: mazandarani, koochi, ałabaj i owczarek środkowoazjatycki.

Psy z zachodniego Isfachana (centralny Iran).
Zdjęcie: Szarare Kazeruni, sierpień 2000.
[link widoczny dla zalogowanych]

Szczenię «mazandarani». Ałamdiech (prowincja Mazandarana), maj 2000 r.
[link widoczny dla zalogowanych]

Pies z Abchoriecha (północny Iran), 2000 r.
[link widoczny dla zalogowanych]

Dla porówania:
«Mazandarani» z Chorasana.
Zdjęcie: Babek Amin Tafreszy, 2000 r.
[link widoczny dla zalogowanych]

CAO Kosh-chan (o.Sakar; m.Bikiecz),
wł. Agicz .
[link widoczny dla zalogowanych]