Owczarek środkowoazjatycki - Central Asian Ovtcharka

I&A - zawieszony

Przegladając "stare" tłumaczenia napotkałam na kilka wypwiedzi E.N. Myczko, ktoremagą być poniekąd odpowiedzią na czesto zadawane pytania i wątpliwości forumowiczów .......: postaram sie je usytematyzować i przedstawić wg grup tematycznych ...

E.N.Myczko-, B.A. Bielienkij
Sriednieaziatckaja Ovczarka Moskwa 1998

STRUKTURA RASY
Tak, czołowi selekcjonerzy robią wszystko , aby w rasie cao, zachowały się różne wewnątrz rasowe TYPY . Na ile im się to uda ? Czas pokaze....
......Powróćmy do pytania ,
Jakie istnieją wewnątrz –rasowe TYPY owczarka środkowo azjatyckiego ?

Próby ich klasyfikowania podejmowano niejednokrotnie , najbardziej udane z punktu widzenia biologii , klasyfikacje opierają się na różnicach w budowie głowy - to jeden z najbardziej stałych , niezmiennych kompleksów cech . Nie przypadkowo mówi się ., że
" RASA PSA W GŁOWIE ".Zajmując się klasyfikacją , podobnie jak i w każdej innej dziedzinie , należy trzymac się "złotego środka " Nie warto wydzielać jednego , "prawidłowego typu " , uznając pozostałe za niepoprawne czy wynaturzone - na takim ogromnym obszarze jak Azja środkowa , po prostu nie mógł powstać jeden jednolity typ.
Z drugiej strony czy jest biologiczny sens dzielić rasę na mnóstwo typów , opierając się
Na nieznacznych różnicach eksterieru ? Przecież nawet w sztucznie stworzonej rasie możemy znaleźć sposób na wydzielenie odmian ?
Słowem obie skrajności prowadzą kolekcjonera w ślepą uliczkę

Uważamy za konieczne wydzielenie niewielkiej liczby dostatecznie wyraźnie różniących się typów , w obrębie których forma głowy idzie w parze z zasadniczymi odrębnościami budowy ciała i umaszczeniem.
Związek TYPÓW i UMASZCZEŃ jest na tyle ścisły , że zalecamy zwracać na nie pilną uwagę . Uwzględniając że kształt czaszki może ściśle określić jedynie doświadczony ekspert / jest on silnie zamaskowany miękkimi tkankami / dla początkującego selekcjonera najbezpieczniej jest , w pierwszej kolejności orientować się na umaszczenie . , wyjątkiem jest maść pręgowana , spotykana praktycznie u wszystkich odmian – wariantów ..

Cdn..... ....

Terminologia – nazewnictwo Równie ważna kwestią jest terminologia i należy ja bardzo poważnie i z uwaga traktować. :
W wielu regionach Azji Środkowej samo słowo , oznaczające po prostu "psa " brzmi różnie .
W związku z tym , próby niektórych naszych kynologów , dotyczące odtworzenia miejscowych nazw dla psów różnych typów doprowadzają do poważnego zamieszania .

Proponujemy korzystać tylko z tych miejscowych nazw , które jednoznacznie odnoszą się do konkretnego typu psów ..dla pozostałych stosować tymczasowo umowne nazwy opisowe.

Kilka przykładów :
Błędem jest dzielenie CAO, na "górskie" i "stepowe " , ponieważ w znacznej części Kirgizji, Turkmenii , Kazachstanu czy Tadżykistanu psy Czabanów dokonują pionowych wędrówek wraz z koczownikami .....w związku z czym te same psy okazują się raz "górskimi " , innym razem " stepowymi " ......
Przypominamy czytelnikom że pochodzenie CAO jest ściśle związane z historią koczowników pasterzy a nie z geografią i krajobrazem .

Wielu z nas znana jest nazwa " ALABAJ" , która w doslownym znaczeniu odnosi się do
Jednej z wielu turkmeńskich populacji i dosłownie znaczy " pstrokaty" , albo "łaciaty" pies .
Mówiąc o turkmeńskich ałabajach , trzeba wspomnieć o od dawna krążącej w kręgach miłośników rasy opinii niewątpliwie mocno szkodzącej hodowli......Otóż dyletanci utrzymują że Turkmenistan ...to CENTRUM powstania całej RASY , a co za tym idzie że "turkmeński Ałabaj - jest najstarszym i najbardziej prawidłowym " Typem , na którym należy konsolidować rasę .
Źródło tego błędu tkwi we względnej dostępności równinnych rejonów Turkmenistanu ...
Pomimo że tereny pustynne pozostają i w naszych czasach przeszkodami , jednak dzięki współczesnemu transportowi , można dotrzeć do studni przy której pasie się bydło i obejrzeć psy .

Natomiast trafić na górskie pastwiska Tadżykistanu , Kirgistanu , czy wschodniego Uzbekistanu jest bardzo trudno ...W rolniczych terenach Uzbekistanu CAO, przeważnie trzymane sa jako stróże obejść i osoby postronne praktycznie NIE MOGĄ ich zobaczyć ...

Aktualnie na skutek masowego wywozu psów z Turkmenistanu , a także swobodnego ich rozmnazania , pogłowie jest znacznie nadszarpnięte , jednak w innych cześciach regionu można spotkać jeszcze piękne psy .... , lecz robi się ich coraz mniej ....

Cdn.....

CD.....
W dalszym ciągu zajmiemy się opisywaniem odmian / typów w zależności od obszaru ich występowania , jednak jeżeli zostanie pokazane że daną odmianę spotyka się np. w Tadżykistanie nie znaczy to, że występują tam tylko takie .owczarki ---
Ich populacje są .mozaikowe ., co związane jest z mozaikowym rozmieszczeniem różnych narodów na całym terytorium ...regionu środkowo- azjatyckiego .

Tadżykistan –
Jedna z najbardziej rozpowszechnionych odmian w Tadżykistanie charakteryzuje się jednolitymi piaskowymi umaszczeniami – od rudawego po brudnoszary z czarną maską .
Nie występują grzywa ani "portki" , pies jest pokryty sierścią prawie równej długości .
Lekkie głowy są skrajnie rzadkie, jednak w porównaniu do bardzo masywnej czaszki kufa może być zbyt lekka .
Linie głowy bardzo płynne , jakby odlane , Psy z reguły bardzo potężne , jednak rzadko zdumiewają ogromnym wzrostem .

Turkmenistan -
W Turkmenistanie spotyka się czysto białe , białe z rudymi lub słomkowymi plamami psy.
Stosunek białego do rudego lub słomkowego jest bardzo rozmaity: od rzadkich niedużych plam do prawie jednolitych umaszczeń z niedużymi znaczeniami .
U wielu osobników na ciemieniu występuje owalne rude lub słomkowe znamię .
Według jednej z legend znamię to zwane jest " palcem Boga " Opowiada ona , jakoby Bóg /albo Święty – w różnych miejscach –różnie / przyłożył do ciemienia czworonożnego pasterza palec i powiedział : " To – prawdziwy pies ! "
Od tej pory środkowo azjatycki wołkodaw nosi na głowie pamiętne oznaczenie .
W innych rejonach , częstokroć położonych w sąsiedztwie , za " psy Świętych " , które , jak mówi podanie , potrafią odganiać siły zła , uważa się śnieżno białe zwierzęta z czarnymi oczami i nosem .Uprzedzając powiemy , iż w wielu miejscach w Tadżykistanie , za psy odganiające złe duchy uważa się " czterookie " tzn, : ciemne zwierzęta z jasnymi plamkami na brwiach .

Wracając do psów z Turkmenistanu - , odnotujemy jako niewątpliwa zaletę bardzo mocny kościec .
Maksymalne wymiary obwodu nadgarstka otrzymaliśmy właśnie w tych okolicach .
Na ramionach i łopatkach występuje dłuższy włos. , częstokroć tworzący grzywę .
Zimą u niektórych psów wyrasta dosyć długa sierść , co sprawia wrażenie pewnej kosmatości

W szeregu rejonów Turkmenii , jeszcze do niedawna populacje psów były zamknięte, co stworzyło możliwość utrwalenia się mutacji " krótko-ogoniastej " , która w tym przypadku nie powstaje w wynik samoistnego skrócenia ogonowego odcinka kręgosłupa , a w związku z tzw. embrionalnym przełamaniem ogona .
Taka mutacja nie daje takich niepożądanych następstw , jak rozwarcie " anusa" , dlatego nie ma żadnych przeciwwskazań do użycia osobników z wrodzoną krótko-ogoniastością w hodowli CAO . .

Do najbardziej typowych wad budowy tej odmiany należy nieco okrągła mózgoczaszka , ostro zaznaczony stop, odstające powieki, skrócony format.
Psy tej odmiany w swojej Ojczyźnie nazywają AŁABAJAMI a w literaturze kynologicznej nazwę turkmeński ałabaj , niesłusznie rozszerza się na całą rasę CAO.

Uzbekistan
Do opisanej odmiany zbliżone są psy z Uzbekistanu jasno-rudych i słomkowych maści z bialymi znaczeniami Nie znając miejsca urodzenia psa praktycznie niemożliwe jest rozróżnienie zwierząt tych odmian .
Masowe pomiary kośćca psów z Uzbekistanu wykazały trochę mniejsze wartości niż u Ałabajów , jednak te pierwsze zwyciężały bardziej harmonijną budową . Przy obfitym owłosieniu na szyi i tylnej części ud, okrywa włosowa jest u nich bardziej gładka , " kosmatych " psów nie spotyka się. Wady typowe dla psów z Turkmenistanu były skrajnie rzadkie.
Zbliżone do jasnych odmian są psy łaciate z brunatnymi , rudymi, lub słomkowymi łatami , jednak nie ma dostatecznych podstaw , aby opisywać je oddzielnie od jasnych odmian .
c.d.n.

c,d. tłumaczenie E.N. Myczko , W.A. Bielienkij

Odmiany CZARNO -BIAŁE i BIAŁO- CZARNE

Występują :
w południowym i południowo -wschodnim Uzbekistanie ,
w zachodnim Tadżykistanie,
oraz na południowo wschodnim skraju Turkmenistanu

Charakterystyka :
Psom tym właściwa jest głowa o bardzo prawidłowych liniach , wysoka , przy dostatecznej szerokości czaszka , często wyraźnie garbaty grzbiet nosa .
Najlepsze zwierzęta , zdumiewająco łączą ogromną moc z lekkością ruchów
/* wg opinii Sędziny Ivanowej , lekki chód uważa się za nie typowy dla rasy - promując tylko ciężki - niespieszny ? /

Do wad należą jasne oczy /? / przy prawie zupełnie czarnym umaszczeniu , nieco "skupoliennyi " czaszka. (?)

W obwodzie fergańskim w Uzbekistanie , psy przy ogólnej masywności budowy częściej posiadają lekką głowę w porównaniu z psami z regionu Nuraty w obwodzie samarkandzkim.
Psy tej odmiany często nazywa się " nuratyńcami "

Oddzielnie trzeba wymienić – czarne płaszczowe psy z Tadżykistanu .
Jest to odmiana dosyć jednolita .
Tak więc podobnie jak piaskowe " tadżyki" odznacza się ona średnim wzrostem i krępą budową. Do zalet tych psów trzeba zaliczyć masywny kościec i bardzo szeroką i głęboką pierś . Głowa w stosunku do tułowia niewielka. , często o prostych liniach .
Dobre rezultaty otrzymuje się krzyżując je z czarnymi środkowo- azjatami innych odmian , przekazującymi potomstwu swój wspaniały masywny kościec.

Umaszczenie czarno- cętkowane
Psy o umaszczeniu wyraźnie cętkowanym spotyka się w Turkmenistanie i Uzbekistanie .
W Turkmenistanie niekiedy nazywa się je " perskimi " lub " persami " .
Z reguły są to zwierzęta wysokie i o dostatecznie rozwiniętym kośćcu . Część czaszkowa masywna, szeroka, długość przejścia mózgoczaszki w kufę / stop / jest bardzo różna .
Głowa pod oczami , zwykle nie jest wystarczająco wypełniona . Pysk, kufa, często lekki.

Mimo tego iż niektóre osoby zdumiewają się ich rozmiarami i masywnością / właśnie pies tej odmiany prezentował maksymalne wymiary / psom tego typu dosyć często brakuje harmonii budowy. Są zbyt wysoko-nożne, pierś przy dostatecznej głębokości , niezbyt szeroka.

Umaszczenie - "czterookie" –czarne z żółtym lub rudym podpalaniem. - TOBIETY

W/w psy zbliżone są do "nuratyńców " i czarnych "tadżyków "

umaszczenia - czarne z żółtym lub rudym podpalaniem, często z białymi znaczeniami .
Występują :
Na południu i wschodzie Tadżykistanu
Na wschodzie Uzbekistanu
Południowym wschodzie Kazachstanu.

W tym typie obserwuje się nieprzerwany szereg , od psów opisywanych w dawnych wiekach jako tybetańskie dogi lub mastify , poprzez mongolskie owczarki do typowych owczarków środkowo -azjatyckich .....

Tybetańskie mastify
hodowane w Ojczyźnie / nie należy mylić z niedużymi psami, , rasy wyprowadzonej w Wielkiej Bretanii , znacznie bliższej owczarkom mongolskim /
to bardzo duże zwierzęta ciężkiej, nawet limfatycznej budowy ciała - o kosmatej sierści
Mają zaokrągloną czaszkę i ostry przełom czołowy .

Owczarki mongolskie -
Pod nazwa owczarków mongolskich opisywano psy ciężkiej i bardzo ciężkiej budowy ciała , o sierści średniej długości , dłuższej na szyi , tylnej części ud i ogonie .
Co prawda biolodzy pracujący w Mongolii , często i tam spotykali dość krótkowłose psy, jednak kiedy widzisz krótkowłosego psa podobnego typu na terytorium Azji środkowej możesz być pewny że to CAO.

Szacunek i poważanie dla "czterookich " psów , które przetrwało w wielu rejonach środkowej Azji , sięga głęboko w przeszłość .
W obrzędzie pogrzebowym czcicieli ognia obowiązkowo uczestniczył taki pies , ochraniający swoim "drugim " spojrzeniem ducha zmarłego.
Staro indyjskiemu Bogu , Janie, także towarzyszył "czterooki " pies.
Czterookie wołkodawy w Uzbekistanie zwane są " Turkuzami " . Turan-Han [link widoczny dla zalogowanych]
Zawsze mają one dobry kościec i pojemną klatkę piersiową.
Głowa masywna, przełom czołowy bardzo często wyraźny , zwykle wypukłe łuki nadoczodołowe. Turkuzy, dobrze jest używać do skojarzeń z bliskimi odmianami.

Bardzo interesująca jest hodowla " w czystości " , jednak należy tutaj bacznie uważać na to, aby uniknąć pogrubienia głowy i pojawienia się zbytniej limfatyczności
, tj. powrotu do typu pierwotnego , prymitywnego tybetańskiego mastifa. .

cd. cyt.z E.N. Myczko :

SARKANDŻYK
[link widoczny dla zalogowanych]
SARKANDŻYK- odmiana dzisiaj skrajnie rzadko spotykana
Występuje : W Uzbekistanie i Kirgizji
Umaszczenie : ten typ wyróżnia się jaskrawo-rudym , lub czerwonym umaszczeniem z białymi znaczeniami .
Sierść na całym korpusie jednolita i dosyć długa , równomiernie rozłożona i niezbyt twarda . Ogon często nie kopiowany , sierść na nim bardzo gęsta , bez podszerstka, na koniuszku ogona , obowiązkowo biała. Wszystko to czyni psy podobnymi do gigantycznych czerwonych lisów . Pysk nieco jaśniejszy od ogólnej tonacji .
Tułów bardzo mocny , masywny . Format wydłużony za sprawą długiej , głębokiej i pojemnej klatki piersiowej . Często spotykany niedostatek - głowa zbyt lekka w stosunku do tułowia.

Pragniemy mieć nadzieję , że ta odmiana nie podzieli losu innych , zanikających już w naszym wieku w wyniku chaotycznego krzyżowania - z psami innych odmian i typów .I zachowa oryginalność i wysokie walory użytkowe.

W hodowli Sarkandżyk może być kojarzony z ałabajami , co rozwiązuje od razu dwa selekcjonerskie zadania : po pierwsze – eliminuje kwadratowy format Ałabajów /* koment : dlaczego powinno się według autorki eliminować kwadratowy format ałabajów
jeżeli taki właśnie stworzyła natura ? Krotki format jest bardziej zwrotny w ruchu obrotowym co w walce z drapieżnikami nie jest bez znaczenia ? /
po drugie : wzmacnia się pigmentacja , która właśnie u jasnej turkmeńskiej odmiany ma silne tendencje do osłabienia – pojawiają się psy z brązowym nosem .
Możliwa jest też i inna droga . Teraz Sarkandżyki z rzadka pojawiając się na Wystawach , z góry skazane są na przegraną właśnie z powodu swojej odmienności . Jednak jeżeli jakiemuś entuzjaście uda się zebrać kolekcję tych psów i reguralnie pokazywać je na dużych Wystawach , mogą one spodobać się i stać się modne .
Zgodzicie się , że "lisek " wzrostu powyżej 70 cm – to efektowny i rzadki widok ?