Owczarek środkowoazjatycki - Central Asian Ovtcharka

I&A - zawieszony

Zapraszam do umieszczania wszelkich informacji o rasie.
Za zgodą Mogul, umieszczam 1 artykuł jej autorstwa.Tak na początek, by zachęcić do rozwijania tematu.

POCZĄTEK HODOWLI OWCZARKA
ŚRODKOWO AZJATYCKIEGO

W LENINGRADZIE

na podstawie: Inform .CAO/1998
autor: T.Ivanova

opracowanie: M.J.Majewska
(M.J.M) .& Małgorzata Dustet

Hodowla rasy Owczarek Środkowo azjatycki w Leningradzie została zapoczątkowana przez Instytut Fizjologii Akademii Nauk im.I.P.Pawłowa w r.1957..

Prowadzono tutaj badania rasowych odrębności wyższej czynności
nerwowej u psów i do tego celu wybrane zostały dwie, wyraźnie różniące
się charakterem i zachowaniem rasy: ogar i Owczarek Środkowo-azjatycki..

Na jesieni roku 1957 , w psiarni produkującego karakuły Sowchozu"
Samsonowo" w Turkmeńskiej SRR, zakupiono 6 czystej krwi Owczarków
Środkowo-azjatyckich, 3 samce i 3 suki, gdzie używane były jako psy
stróżujące,do ochrony stad owiec karakułowych przed wilkami.
Zakupu dokonano na zlecenie Instytut Fizjologii Akademii Nauk
w Leningradzie do celów badawczo hodowlanych.

Zakupione przez Instytut Fizjologii psy ,znajdowały się grupie Owczarków Środkowo azjatyckich , prezentowanych przez Kołchozy i Sowchozy Republik Azji Środkowej na Wszech-związkowej Wystawie Rolnicwa
( WWR) , w Moskwie w roku 1957.

Ich imiona zostały wymienione w Katalogu XVI
Wszechzwiązkowego Przeglądu Psów Służbowych z 1957r.

Były to 3 samce: GOKCZA
( Sarma x Ałasz) ur.1955,
szary, waga w kg 38kg, ocena na WWR- dyplom I-go stopnia,

BASAR-BIEK ( Sary Kanczik x Bajnak)
ur.1954, waga: 32 kg, bury( w katalogu wpisany jako słomkowy), ocena na WWR, dyplom 2-go stopnia,

AK BIELIEK ( Ałak Biek x Gokcza)
ur.1954, waga: 38 kg, szary płaszczowy, ocena na WWR-dyplom 3-go
stopnia

oraz trzy suki:
ARTAJ ( Kara x Bajnak) ur.1953, waga: 32kg, czarnej maści,

SARY-BIEK ( Sary x Koczka) ur.1954, waga: 33 kg, rudej maści,

SARY-GUL ( Sary Ak Biek x Ałasz) ur.1955 ,waga: 25kg, ruda,

W latach:1958-1959 dokonywano na tych psach doświadczeń w celu określenia typu ich wyższej czynności nerwowej według metodyki pokarmowo wydzielniczej.
Rezultaty badań nad Owczarkami Środkowo azjatyckimi zostały opublikowane w artykule W.N.Burdinej i J.F.Mielichowa w r.1962 w " Trudach Instituta Fizjologii " tom.10.

W Instytucie Fizjologi otrzymano po tych psach 4 mioty:
Dwa mioty po parze: GOKCZA X SARY BIEK :
1) W roku 1958 Instytut Fizjologi przekazał do Centralnej Hodowli -- Szkoły Służb Specjalnych zmilitaryzowanej Ochrony Liensownarchozu ( CPSzSS LSNCh ) trójkę miotowego rodzeństwa Bagirę , Birmę , Babaja ,
2) Powtórny miot po parze: GOKCZA x SARY BIEK; siedem szczeniąt ur.w styczniu 1960r.

i dwa mioty po parze AK BIELEK x SARY GUL:
1) miot ur. 13 stycznia 1960: Arman, Ajak, Arzan, Arza, Arcza,
2) miot ur. w r.1961; w tym miocie było 5 szczeniąt: 4 ciemne, Ak Basz Almak, Ajrak, i jeden szary Arwacz.

Niewątpliwie chciało by się wiedzieć więcej o tych psach, o ich losie........
Na podstawie opowiadań Olgi Jakowlewnej Bieliackiej, od 1960 r, pracownicy Instytutu Fizjologii Akademii Nauk, która wzięła właśnie najbardziej bezpośredni udział w późniejszym rozmieszczaniu owczarków środowo azjatyckich z Instytutu, T.Ivanowa opisuje tak:
" Psy długo znosiły doświadczenia , jednak później zaczęły gryść pracujących z nimi eksperymentatorów i laborantów, i to poważnie. Dlatego postanowiono oddać je z Instytutu.
Pies GOKCZA i suka SARY BIEK zostały przekazane do psiarni Zakładu wędliniarskiego, gdzie były wykorzystywane do ochrony terenu pomiędzy dwoma Zakładami. Pracowały bardzo niezawodnie".

AK BIELEK bardzo mocno pogryzł swojego eksperymentatora i laborant zabrał go Ogrodu Zoologicznego, gdzie pilnował ptaków. Jak opowiada Olga Jakowlewna, zwiedzający bardzo często oglądali nie ptaki , a tego potężnego psa.Niewysoki, lecz masywny i bardzo silny dzielny, spokojny, z czarną głową, białą piersią i malutkimi ,ciemnymi , przekrwionymi oczami: spojrzenie które zatrzymywało..
I jeszcze jedna ważna cecha charakterystyczna tego psa: W dokumentach AK BIELIEKA , wystawionych dla niego w Sowchozie " Samsonowo" , było napisane:" USZCZERBKÓW OD WILKÓW BRAK.... "
AK BIELIEK podobał się wszystkim. GOKCZA był roślejszy i masywniejszy od AK BIELIEKA , eksterierowo lepszy, zarówno od AK BIELIEKA jak i trzeciego samca BASAR BIEKA.
BASAR BIEK był lżejszy od nich obu, lecz robił wrażenie arystokraty. ... GOKCZA był mniej kontaktowy, w Kołtuszach pasł krowy.

Suka SARY GUL , bardzo energiczna, została oddana do psiarni Zakładu " Swietłana"
SARY -BIEK była mniejsza od SARY GUL wzrostem, lecz szeroka i masywna. ......

O dalszych losach psów urodzonych już w Instytucie Filologii:
Jak już pisaliśmy wyżej, BAGIRĘ, BIRMĘ, BABAJA i GAJA, przekazano do Centralnej Hodowli -Szkoły Służyb Specjalnej Zmilitaryzowanej Ochrony Liensownarchozu - CPSzSS LSNCh .
Z miotu AK BIELEK i SARY GUL:
AJAK wszczynał nieustannie bójki i wszystkich gryzł, jako pierwszego oddano przed ukończeniem jeszcze 6 miesięcy do psiarni Zakładu " Swietłana". Wtedy przywódcą został ARMAN. , który nie dopuszczał do bójek.
-W roku 1962 w prywatne ręce oddana została szarej maści ARZA i włączona do planu hodowli Klubu Psów służbowych na 1963 rok. W tych czasach prowadzono Hodowlę z obowiązkowym zestawieniem i zatwierdzeniem planów hodowli na kolejny rok.
- AK BASZ znalazła się w I-szym Instytucie Medycznym , ale na szczęście , zlitowano się nad nią i nie robiono na niej eksperymentów, potem Olga Aleksandrowna umieściła ją u prywatnej osoby.
- Ostatni w Instytucie pozostał ARMAN . W 4-tym roku życia kupiła go za 10 rubli sama Olga Aleksandrowna i żył w jej rodzinie do 14 roku życia.!!!! Bardzo kochał dzieci i wszelkie małe stworzenia. Olga Jakowlewna do dzisiaj mówi o tym psie , jego intelekcie , z wielkim ciepłem i szacunkiem.
- Jedynym psem rasy Owczarek Środko azjatycki , jak twierdzi Olga Jakowlewna , który zginął był ARWACH - trafił on na ostre doświadczenia.
- Brak informacji o dalszym losie ARTAJ.
Wszystkie te informacje pochodzą od osoby która pracowała wtedy w Instytucie z psami i co więcej zajmowała się organizacją ich dalszego losu....................

W ten sposób można powiedzieć że z 6 psów zakupionych w r.1957 przez Instytut im. I.P.Pawłowa / wszystkie z jednego Sowchozu "Samsonowo" z Turkmeńskiej SRR/ i poddanych badaniom wyższej czynności nerwowej 5 (!) , stanowi podstawę Hodowli Azjatów w Leningradzie.

W roku 1958 , Naczelnik Centralnej Szkoły Służb Specjalnych( CPSzSS LSNCh) N.N. Czernyszow , zakupił do Hodowli, z pokazywanych na Wszechzwiązkowej Wystawie Rolniczej (WWR), Owczarków Środkowoazjatyckich, kilka samców. Wśród nich , słomkowego AKBOJA , należącego do Kołchozu z TADŻYKISTANU, i CZAMBARA należącego do Kołchozu z UZBEKISTANU. W roku 19588 CZAMBAR , został Zwycięzcą WWR.
I.I. Lebiediewa, pracująca wiele lat w hodowlach mówi o tych psach:
"Oba psy trafiły do Hodowli w Leningradzie z ukształtowanymi charakterami, i oba były osobistościami ...
Czambar był wspaniały. W tych latach azjatów w Leningradzie praktycznie nie było i gdy pojawił się na Newskim Prospekcie, wokół niego zawsze tworzył się tłum ludzi .
W hodowli był niańką, uważał że powinien wychowywać szczenięta. Otwierał kojce, robił podkopy i wyprowadzał szczenięta ze sobą, zaznajamiał je z terenem i sam też przyprowadzał je spowrotem. Na przykładzie Czambara można sądzić że w swojej Ojczyźnie Azjaty żyją według praw stada. Widocznie jego 'żona', została tam i on dochowywał jej wierności, gdyż w Leningradzie, mimo że reagował na suki , nie krył. ..
Później otrzymano po nim zaledwie jeden miot , po BIRMIE, z którą żył w jednym kojcu .
CZAMBAR nie okazywał agresji człowiekowi, i żadnym sposobem nie udało się tego u niego osiągnąć, bez względu na doświadczenie wielu szacownych treserów , jacy w tamtych latach byli w Leningradzie . Ponieważ w Kennelu trzymano psy do ochrony, to w rezultacie CZAMBAR został skreślony i do końca swoich dni żył u nie pospolitego człowieka, kochającego wszystkie zwierzęta, B. Pietrowa. CZAMBAR nie był kłótliwy, jednak w sytuacjach wymagających interwencji w mgnieniu oka ustawiał psy na miejscach. W pełnym tego słowa znaczeniu pasuje do niego, trafna i głęboka charakterystyka psów tej rasy, którą lubi powtarzać W. Ajsenberg: iż Azjata to nie pies - bojowy, a pies - bojownik z samej istoty"
" AKBOJ był nie duży, szczupły, ale z charakterystycznym podgadlem na szyi, o bardzo silnym , pełnym woli charakterze przywódcy stada. Spojrzenie, naprężenie kłębu, i to wystarczało, rozumiały go wszystkie psyz hodowli i podporządkowywały się. Szczególną jego sympatią cieszya się tylko BAGIRA, która mogła w pojedynczych przypadkach, jednak tylko pokazać , że może zrobić to , czego innym nie wolno. Informacje o AKBOJU można także przeczytać w Katalogu z 1957r

W roku 1960 w CPSzSS po córce GOKCZY i SARY- BIEK, BAGIRZE i AKBOJU otrzymano pierwszy miot Owczarków Środkowo azjatyckich .
Z tego miotu, słomkowa AJNA w 1964 została Zwycięzcą Wszech związkowej Wystawy.

W roku 1963 otrzymano miot po AJNIE i BASAR BIEKU, który jak już wspomniano , przechodził doświadczenia w Instytucie i pochodził z Sowchozu " Samsonowo" w Turkmeńskiej SSR. W chwili krycia miał już ponad 9 lat ( ! ).
Miot BASAR -BIEK x AJNA -ma etapowe znaczenie dla Hodowli Azjatów w Leningradzie.
Ich potomkowie - Wszechzwiązkowy Zwycięzca 1967 roku ALTAJ i jego brat AUŁ - wyznaczają kierunek hodowli Owczarka Środkowo azjatyckiego poza granicami jego rdzennego rozprzestrzenienia, nie tylko w Leningradzie, lecz w wielu miastach całego Kraju. !!!!
ALTAJ Zwycięzca Wszech związkowej Wystawy w 1967 r. brat Altaja , AUŁ
Jak widzimy wyhodowano je na bazie psów z turkmeńskiego " Samsonowa" z dolewką krwi AKBOJA z Tadżykistanu. Akboj był nie dużym samcem, średniej kości , lecz bardzo rasowym. Proporcjonalnie zbudowanym, z nie za bardzo szeroką, lecz o dobrym wygięciu żeber budową klatki piersiowej i bardzo dobrą w typie i proporcjach , opływowych linii , pełną wyrazu głową.
Na następnym etapie hodowli , do tego kierunku włączone zostały psy urodzone w Instytucie Fizjologii, po drugiej parze: AK BIELIEK x SARY GUL.
Większość potomków otrzymanych z tego połączenia była szarego i szaro pręgowanego umaszczenia. a kilka z nich innego typu budowy.
Trzeba zrozumieć, że prowadzenie równolegle dwóch kierunków w Hodowli było nierealne, gdyż nie było z czego wybierać. CZAMBAR nie krył, i podczas jego całego życia w Leningradzie udało się uzyskać po nim zaledwie jeden miot , po BIRMIE, suce bardzo skromnego typu i eksteriru, a otrzymane po nich potomstwo nie pozostawiło śladu w hodowli.

Dopiero w następnych latach, miłośnicy tej rasy przywieźli z Republik Azji Środkowej do Leningradu ,kilka Azjatów, wśród nich: KARA-GIEZA z Turkmenii i RAMIT LIENGA z Uzbekistanu. Z innych miejsc, i innego TYPU, wszak zdobycie psa określonego TYPU, było w tamtych latach tak samo skomplikowane jak jest i dzisiaj. Psy te wykorzystano w odrębnych skojarzeniach.
Rezultatem był następny ETAP w Hodowli Owczarków Środkowo - azjatyckich.

W roku 1975 otrzymano miot po SARDARZE i RAKSZY : GARUN BIEJ, GASSAR CHAN, GIEZAŁ, GAFI DŻAN, zinbredowane 3:3 na AŁTAJA., w rodowodzie których pojawia się jako podstawa 5 psów z Turkmeńskiego Sowchozu"Samsonowo" , posiadajacych naukowe orzeczenie o TYPIE swojej wyższej czynności nerwowej. Z potomków tego miotu,
GARUN BIEJ i GASSAR CHAN wyznaczyły NOWY ETAP pracy nad RASĄ w Leningradzie i wielu miastach RSFSR, GARUN BIEJ, protoplasta uznanej linii hodowlanej

W dzisiejszych czasach, i po upływie niemal 40 lat, nasuwa się pytanie?
Dlaczego zostały skojarzone właśnie GOKCZA i SARY BIEK? AK BIELEK i SARY GUL? Dlaczego nie użyto BASAR BIEKA?
Jeżeli popatrzeć do Tablic na rezultaty reakcji motorytcznych, to widać , że psy były kojarzone pod kątem typu charakteru tych reakcji.
GOKCZA i SARY BIEK posiadały powolny charakter reakcji motorycznych a AK BIELEK i SARY GUL odpowiednio : umiarkowanie żywy i żywy.
A jeśli oceniać na podstawie wagi i masywności budowy to zauważymy że BASAR BIEK znacząco ustępował masywnością budowy zarówno GOKCZY jak i AK BIELIEKOWI.

I trzeba jeszcze zwrócić uwagę na jedno zagadnienie. Otóż u AK BIELIEKA, jako jedynego ze wszystkich nabytych w " Samsonowie" psów, występował przodozgryz (!!!)
Natomiast wśród potomków AK BIELIEKA, przodozgryz miał tylko ARMAN. , po którym w Instytucie nie uzyskano potomstwa , a kiedy znajdował sie on już w prywatnych rękach, otrzymano po nim miot z suką GALŻAN ( GOKCZA x SARY BIEK ) , 5 szczeniąt, lecz żywe urodziły sie tylko 3, słomkowe, płaszczowe. Szczenięta pozostały bez rodowodów, ponieważ w tamtych latach, w systemie DOSAAF , pies z przodozgryzem nie mógł być już wykorzystywany do hodowli.......
Czy rozsądne jest stawianie takich wymagań w rasie, gdzie liczą się tylko jednostki ?
Gdyby AK BIELIEK nie znalazł się w Instytucie to, ze względu na przodozgryz i po nim nie mielibyśmy potomstwa i nie wiadomo jak kształtowałaby się wówczas hodowla Azjatów. ......

O AK BIELIEKU wiadomo było bardzo wiele: dokładne miejsce pochodzenia, charakterystyka i pewność jego wysokiej użytkowości na podstawie sprawdzonej pracy przy stadach, ocena eksterieru na WWR, i Wszech związkowym Przeglądzie, wszystko to przemawiało za nim , jako za psem WYSOKIEJ KLASY - REPREZENTANTEM RASY!!!
Na przykładzie AK BIELIEKA należy oddzielnie podkreślić , że w końcu lat 50-tych, jak możemy zauważyć, zgryz u Owczarka Środkowo azjatyckiego, poprawnego typu budowy i wysokiej klasy eksterieru nie był oceniany jako wada dyskwalifikująca i w tym trzeba upatrywać i docenić wyjątkowo rozsądny stosunek kierownictwa do rodzimej , aborygennej rasy psów określonego przeznaczenia i odpowiadającej przeznaczeniu budowy. !!!

Zdjęcia z prywatnych zbiorów Mogul:

Altay
[link widoczny dla zalogowanych]

Aul - głowa
[link widoczny dla zalogowanych]

Ayna

[link widoczny dla zalogowanych]

Bagira

[link widoczny dla zalogowanych]

Garun

[link widoczny dla zalogowanych]

Literatura:
na podstawie: INFORM CAO/1998 , autor: T.Ivanova
opracowanie: M.J.Majewska (M.J.M) .& Małgorzata Dustet